Pagina's

zondag 24 november 2013

We zijn 'geprogrammeerd' om een gezond gewicht te houden

Dit eerste hoofdstuk geeft inzicht in de werking van onze stofwisseling; een complex systeem van processen, waarin verschillende hormonen, organen en zelfs je vetcellen een belangrijke rol spelen.

Al snel wordt duidelijk dat de geprezen formule “minder eten + meer bewegen = afvallen”, veel te kort door de bocht is. Ook leren we dat ons lichaam een natuurlijk en genetisch bepaald gewicht als ‘setpoint’ onthoudt, waaronder het zich ‘t meest gezond en comfortabel gedraagt. En dat als je maar vaak en lang genoeg met je natuurlijke ‘setpoint’ prutst, je lichaam hiervan in de war raakt (het jojo-effect).

Hyperlinks
De inhoud van dit hoofdstuk is van behoorlijk academisch niveau. Je moet tijdens biologie wel heel goed hebben opgelet om alles te begrijpen. Mocht je kennis wat roestig zijn, dan bestaat er tegenwoordig de mogelijkheid om een online encyclopedie te raadplegen, vandaar de hyperlinks. Bijna alle beschreven wetenschappelijke constateringen worden onderbouwd met bronverwijzingen naar een werkelijk immens aantal medische studies, die ik gemakshalve voor waar aanneem. Er zullen ongetwijfeld andere slimme mensen zijn geweest, die dit hebben gecheckt.

Een kort lesje biologie
Eén van de belangrijke spelers in de werking van je stofwisseling is de hypothalamus, dat is een klein gedeelte in je hersenen dat o.a. de homeostase (het vermogen om je totale lichamelijke ‘huishouding’ zo constant mogelijk te houden) bepaalt.

De hypothalamus zorgt er o.a. voor dat je honger krijgt als je lichaam voeding nodig heeft, en dat je een voldaan gevoel ervaart zodra je genoeg gegeten hebt. Het is het ‘alziend oog’ van het menselijk lichaam en neemt werkelijk alles waar; de geur van versgebakken appeltaart, de herinneringen die deze geur bij je oproept, het water dat je ervan in de mond gaat staan, de smaaksensatie bij de eerste hap, en het volle gevoel in je maag als je een te groot stuk hebt gegeten. De hypothalamus reageert op al deze (en nog veel meer) boodschappen door hormonen, enzymen en andere stoffen af te geven, die vervolgens weer een wisselwerking hebben op je homeostase.

Nu komt de clou
Bij iedereen werkt dit systeem op z’n eigen manier. In grote biologische lijnen uiteraard hetzelfde, maar wel met je eigen unieke ‘features’. Soms ontstaan er storingen in de verschillende processen, die consequenties hebben. Want als bijvoorbeeld je hongercentrum niet goed functioneert, of je ontvangt het signaal dat je voldaan bent te laat, dan beïnvloedt dit je eetgedrag. En zo zijn er nog minstens 1.000 factoren van invloed, zoals de werking van je schildklier, alvleesklier, emoties, slaapgedrag enz.. Zelfs je vetweefsel speelt een rol. Kan je het nog volgen? Complex dus...

Hė gėt, we hebben het over vet
Wie denkt dat vetcellen domme zakjes reuzel zijn, heeft het grondig mis. Wist je bijvoorbeeld dat vetcellen ook hormonen afgeven, die verschillende lichaamsfuncties reguleren? Ik in ieder geval niet. Ze vertellen o.a. aan je hersenen hoe het met je energievoorraad en je spijsvertering gesteld is. En daarbij is werkelijk een glansrol weggelegd voor het hormoon leptine; hoe meer je dat in je bloed hebt, hoe meer verzadigd je jezelf voelt. Helaas heeft het simpelweg extra toedienen van leptine geen effect op gewichtsverlies. Dat is al geprobeerd. Leerzaam toch?!

Setpoint
Je lichaam wil dus maar één ding; jou met alle geweld op je ‘setpoint’ gewicht houden om je te beschermen. Want je bent van nature geprogrammeerd om bij dàt gewicht, biologisch gezien, het meest optimaal te functioneren. Daarom daalt je stofwisseling als je onder je ‘setpoint’ bent en kom je weer aan - vaak nog een paar kilo extra, zo gezegd ‘voor de zekerheid’ - zodra je met een (crash)dieet stopt. 

Helaas bestaat er geen magische formule om jouw ‘setpoint’-gewicht te berekenen, of om te bekijken hoe ‘strak’ je processen staan afgesteld. Wat helpt is leren om goed naar je lichaam te luisteren. Helemaal als het om eten gaat.

Want eet jij als gevolg van een natuurlijke reactie op signalen van honger en voldaanheid, zonder je te fixeren op je gewicht of voedingsgewoonten? En eet jij zonder moeite en steeds met plezier?

HAES belooft dat aan het eind van dit boek ons antwoord op deze vragen ‘ja’ is. Ik blijf reuze benieuwd.


Zelf het boek "Health At Every Size" lezen? Je kan het hier bestellen.


Health At Every Size® (HAES) is een levensstijl die zich focust op intuïtief eetgedrag en plezierige lichamelijke activiteit in plaats van diëten en gewichtsverlies. De 3 pijlers van HAES zijn zelfacceptatie, lichaamsbeweging en een normaal voedingspatroon.



Mijn naam is HAES

En ik weet van niks. Nou ja, te weinig in dit geval. 


Ik maakte voor het eerst kennis met HAES, dat staat voor ‘Health At Every Size®’, via Hermina de Vries van Wondervol. Alles wat ik er sindsdien over gehoord en gelezen heb, klonk goed. Een beweging die gezondheid centraal zet, de diversiteit aan lichaamsvormen waardeert en  respect voor iedere ‘soort & maat’ promoot.  Daarover wilde ik, zeker na de ‘Curvy Hightea’ die rondom dit thema werd georganiseerd, het naadje van de kous weten en bestelde het boek.

Linda Bacon
Voor mij ligt nu het boek ‘Health At Every Size®’ van de Amerikaanse psychologe Linda Bacon, die - in tegenstelling tot wat haar naam doet vermoeden – een slanke verschijning is. Van ieder hoofdstuk uit het boek ga ik een blog schrijven. Op deze manier ontstaat er een samenvatting voor iedereen die niet in de gelegenheid is om het boek, dat geschreven is in het Amerikaans, te lezen of te kopen. En als je gewoon nieuwsgierig bent, ben je uiteraard ook van harte welkom om de blogs te lezen.

De eerste negen bladzijden van het boek bevatten aanbevelingen door derden, die ik meteen besluit over te slaan. “Goede wijn behoeft geen krans”, bedenk ik mezelf. Ik wil graag met een open, objectieve blik en dus zonder de lofzang van een indrukwekkende lijst gezondheidsgoeroes in mijn achterhoofd aan het boek beginnen.


Voeding is simpel
Het boek start met een proloog en introductie, waarin Linda uitlegt hoe het allemaal gekomen is en wat het HAES-programma haar heeft gebracht. Ook zij had een lange periode van lijnen achter zich en kwam tot de conclusie dat diëten haar niet blijvend brachten waar ze wilde zijn. Het HAES-programma heeft ervoor gezorgd dat haar weegschaal niet langer haar zelfvertrouwen beïnvloedt en het heeft haar relatie met voeding volledig veranderd. “Voeding is simpel nu”,  schrijft ze, “Ik waardeer het genoegen dat eten mij geeft en wanneer ik vol zit, verliest het mijn interesse. Bovendien beleef ik weer plezier aan mijn lijf omdat het gezond en goed aanvoelt”. So far so good.

15 kilo
Tussen neus en lippen door vermeldt ze dat ze 15 kg. is afgevallen nadat ze met deze methode begon. “Hmm...”, denk ik nu bij mezelf, “het is dus stiekem toch een dieet”. Maar het afvallen was een ‘side-effect’, het gebeurde gewoon vanzelf, niet omdat het haar doel was. Eerlijk gezegd weet ik niet goed wat ik daarvan moet vinden. Want uiteraard triggeren die 15 kg. mij wel degelijk. Onderbewust ben ik kennelijk nog steeds op zoek naar de ultieme afslankoplossing. In de voetnoot komt ze direct terug op het gevoel dat het bij mij oproept en vraagt me geduld te hebben, het boek niet meteen af te schrijven en vooral ook de rest te lezen. Nou, vooruit dan maar.

Gefaald
‘Health At Every Size®’ is dus geen dieet, het gaat niet over afvallen en het is ook geen bewegingsprogramma. Het gaat over gezond leven in al haar facetten en is ontworpen om jou te ondersteunen bij de verandering in jezelf. Vanaf nu ga je leren jezelf te waarderen, los te komen van het afvallen dat zo lang je gedachten heeft beheerst en het leven positiever te benaderen. Het volledig loslaten van het streven naar een slank figuur moet je niet zien als opgeven, je neemt simpelweg een volgende stap. Een stap naar iets nieuws. Want – en deze zin raakte mij – “Wij zijn niet tekort geschoten in het afvallen, de diëten hebben gewoon gefaald”.


Health At Every Size® (HAES) is een levensstijl die zich focust op intuïtief eetgedrag en plezierige lichamelijke activiteit in plaats van diëten en gewichtsverlies. De 3 pijlers van HAES zijn zelfacceptatie, lichaamsbeweging en een normaal voedingspatroon.